Handelslustige Vikingen komen weer tot leven

ALE - Scandinaviërs en handeldrijven zijn als twee handen op een buik. De Vikingen vormen daarvoor wellicht het beste voorbeeld. In het Zweedse Ale kwamen dit weekeinde honderden middeleeuwse kooplieden bijeen als startsein voor een gloednieuw seizoen vol Vikingcultuur.

Zonder gekheid. We voelen ons bijna bezwaard wanneer we met de auto het provisorische parkeerterrein van Ale vikingagård, het plaatselijke Vikingdorp, oprijden. Overal waar je kijkt, lopen middeleeuwse Scandinaviërs. Met of zonder zwaard. Sommigen uitgedost in prachtig gedecoreerde jurken en mantels, anderen juist in een eenvoudige boerenplunje. Aan fraaie hoofddeksels schort het ook nergens. En daar kuieren wij, in spijkerbroek en winterjas met sjaal, mobiele telefoon en fotocamera. Nee, per slot van rekening verschijnen Suske en Wiske ook nooit zonder aangepaste mode bij de teletijdmachine van professor Barabas. Waarom wij dan wel? Voor de volgende keer dus maar even bij de kostuumverhuur langs. Want het allermooiste is uiteraard om volledig in de menigte op te gaan. Een Vikingmarkt bezoek je immers niet iedere dag.

Striemende wind
Ondanks de lage temperatuur en een striemende wind is het een drukte van jewelste in het themapark van Ale. "We hebben dit weekend 400 Vikingen en 90 markttenten op het terrein", vertelt Tina Friis Hallberg van Ale vikingagård. Breed glimlachend verklaart ze dat er ook bij haar Nederlands bloed door de aderen stroomt. Haar eerste achternaam verraadt dat de oorsprong Friesland moet zijn geweest. Aan het begin van de negentiende eeuw trokken zeven broers van de Friese Waddeneilanden op verzoek van Napoleons vooraanstaande veldmaarschalk Jean Babtiste Bernadotte, de latere Zweedse koning Karel XIV Johan, naar Noord-Europa. Daar verspreidden deze ambachtslieden zich over de Scandinavische landen. Een van de mannen, Tina's voorvader, vestigde zich in Zweden.

Vikingvrouw
"We hebben nooit precies uitgezocht hoe het zit, maar ik zou dolgraag nog eens naar Nederland willen..." Niettemin vervolgt ze als volledig uitgedoste Vikingvrouw haar rondleiding over het complex. Ongetwijfeld had ze duizend jaar geleden hier stevig de touwtjes in handen gehad. Vrouwen stonden in het tijdperk der Vikingen (790-1100) in hoog aanzien. Terwijl hun mannen de baas waren op zee en aan de kust van tal van landen, waren de vrouwen dat aan het thuisfront. Teruggekomen van de vaart hadden de kerels nog maar weinig in de melk te brokkelen. Desalniettemin waren de Vikingen - naast meesterplunderaars en potige huisvrouwen - vooral uitstekende handelaars. "Als start van de seizoensopening van ons themapark organiseren we dan ook ieder eerste weekend van mei een echte Vikingmarkt", knikt Tina. "Het is al het vijfde jaar dat we dit doen en elke keer groeit het aantal aanmeldingen. Maar we houden het nu bij maximaal 400 kooplui, anders wordt het straks zo'n massafestijn."

Toevalligheid
De plek van het Vikingpark is geen toevalligheid. Op steenworpafstand van de ingang werd in 1933 het allereerste Vikingschip in Zweedse bodem gevonden en uitgegraven. De overblijfselen en voorwerpen die naar boven kwamen, worden nu permanent tentoongesteld in het stadsmuseum van Gotenburg. Nog eens twee vaartuigen liggen op dezelfde plaats te wachten op (eventueel) archeologisch bodemonderzoek. In deze omgeving zijn jaar in, jaar uit grote hoeveelheden artefacten gevonden die getuigen van een dynamisch Vikingverleden. Hier langs de Göta älv, de rivier die het Kattegat met het grote Vänermeer verbindt, bestonden meerdere nederzettingen van de Vikingen. Stuk voor stuk stammen die wereldzeeën overstaken en handelsbetrekkingen aanknoopten.

Tissø
Het huidige themapark is een reconstructie van een dergelijke Vikingsamenleving. Als voorbeeld voor het complex keken de ontwerpers naar de resultaten van opgravingen die archeologen uitvoerden bij het meer Tissø, in het westen van het Deense Seeland. Daar kwam een complete Vikingnederzetting aan het licht. Woningen en andere constructies uit deze buurtschap worden nu één voor één nagebouwd. Onder andere een langhuis, een langgerekte woning, vormt inmiddels fier het hart van de nederzetting. Daaromheen staan tientallen tenten en kraampjes. Antieke klederdracht, opstijgende rook en een mengelmoes van geuren en kleuren bieden de bezoeker direct een heerlijk middagje middeleeuws marktslenteren. Keramiek, sieraden, leder, textiel, wapens, kruidenzalven, etenswaren; niets lijkt hier in deze openluchtwinkel te ontbreken. Op een veldje, net even buiten de nederzetting, klinken strijdleuzen en wapengekletter. Daar trainen vervaarlijk uitziende Noormannen met zwaarden, lansen, bijlen en schilden. Binnen de omheining schieten Robin Hood-achtigen met pijl en boog, terwijl een groepje jongelui zich bezighoudt met een voorloper van wat wij kennen als verspringen.

Gerookte worst

Binnen in het langhuis zitten Vikingen bij een knus vuur gemoedelijk te babbelen en knabbelen op een stukje gerookte worst. Anderen verkopen zelfgemaakte kaas, brood en textiel. Kinderen - uiteraard ook gekleed in de trend van eeuwen geleden - spelen met een houten bordspel. "Het leuke van de Vikingcultuur is dat die nog steeds over heel Noord-Europa leeft", gaat Tina verder. "Naast Zweden krijgen we ook steeds aanvragen uit Denemarken, Noorwegen en een paar uit IJsland en Groot-Brittannië. Je ziet echt dat het iets is wat mensen verbindt. Sommigen zijn zo fanatiek dat ze alle Vikingmarkten en -festivals door heel Scandinavië afreizen. De ambachtslieden die bij ons hun producten verkopen, mogen dat gewoon doen zonder dat ze er voor hoeven te betalen. We vragen ook geen commissie en we bieden ze gratis avondeten aan en ze mogen kosteloos op ons terrein kamperen. Het enige dat ze betalen, zijn drankjes en tussendoortjes. De sfeer is altijd geweldig."

Noorse Vikingen
Een van de buitenlandse gezelschappen wordt gevormd door Kai Ringsrud, Arnt Andersen en Elsa Aarum. Deze Noorse Vikingen komen uit Østfold, nu een provincie van Noorwegen waar volgens een geschiedkundige theorie de originele Vikingen vandaan kwamen. De drie zijn onmiskenbaar apetrots op hun komaf en doen actief mee in een vereniging. "Alles wat je hier ziet, maken we helemaal zelf", vertelt Kai, een doorgewinterde Viking met bontmuts, baard en een kippenpoot als talisman om zijn nek. Meteen geeft hij een korte uitleg over zijn koopwaar van onder meer gereedschappen, houten kistjes, dierlijke slagtanden en gehaakte banden. "Het is prachtig hoe onze voorvaderen hun gebruiksvoorwerpen en kleding maakten. We vinden het dan ook belangrijk om deze vaardigheden aan volgende generaties door te geven. Je zou eens langs moeten komen bij ons in Noorwegen, er valt nog veel meer te zien." Of wellicht... te horen. Kai tovert namelijk een hoorn tevoorschijn en onder luid geschal nemen we afscheid van de Vikingmarkt. Terug naar onze teletijdmachine op vier wielen.