Radioactief afval bedreigt Noors drinkwater

ULEFOSS - Gedurende de jaren 50 en 60 voorzag Noorwegen in het grootste geheim de Verenigde Staten van grondstoffen voor hun atoomwapenprogramma. Nu een halve eeuw later ligt het mijnafval als een ware milieubom onder de zuidelijke provincie Telemark.

Iedereen die ooit in Noorwegen is geweest, kent de absolute schoonheid van het landschap. De fjorden, kustlijnen, bossen en meren zorgen ervoor dat een natuurliefhebber hier niet valt weg te slaan. Maar pas op met het drinken van water direct uit een van de vele meren of beken. Zeker in de provincie Telemark! Hier blijkt namelijk na recent onderzoek in Ulefoss dat de omgeving is verontreinigd door 1200 ton radioactief afval. Niet ver van de stortplaats bevinden zich scholen en badplaatsen. Bovendien ligt de slak zelf slechts op enkele meters afstand van een van de belangrijkste drinkwaterreserves van Telemark.

Niobium
Het hele verhaal draait dus om grondstoffen die de Amerikanen gebruikten in de productie van kernwapens. Behalve het zeldzame niobium is er afval gedumpt van stoffen als uraan, polonium, lood en thorium. Al in de jaren 60 trokken Noorse stralingsdeskundigen aan de noodklok, maar de overheid greep niet in. Uiteindelijk werd de mijn in 1970 gesloten en verkocht aan de provincie Telemark. Huidige onderzoekers willen dat de toegang voor bezoekers tot de betreffende omgeving voorlopig wordt begrensd.

Het afvoeren van de 1200 ton kalk, steen en slak naar een speciale afvalverwerking lijkt de oplossing, maar daar kleven wel twee forse nadelen aan. Allereerst komt bij afgraving een hoge dosis radioactiviteit vrij en zijn er zodoende allerlei voorzorgsmaatregelen nodig. Daarnaast hangt er een fors prijskaartje aan de operatie: bijna 23 miljoen euro, kosten die hoogstwaarschijnlijk op het conto komen van Telemark. In juli 2007 maakte de regering van premier Jens Stoltenberg namelijk bekend dat ze zich niet verantwoordelijk voelde voor een gebied dat de provincie destijds zelf had aangekocht.